Buddsoddwch Mewn Bywyd, Nid Dinistr: Pam Mae’n Rhaid i Bensiynau Cymru Ddadfuddsoddi Nawr

Ar ddydd Mercher, 12 Mawrth 2025, roedd clymblaid eang o weithredwyr, undebau llafur, grwpiau ffydd a sefydliadau hinsawdd yn unedig y tu allan i Neuadd y Dref Abertawe i fynnu gweithredu ar frys ar fuddsoddiadau cronfeydd pensiwn yng Nghymru. Roedd y brotest yn cyd-daro â chyfarfod Cyd-bwyllgor Llywodraethu Partneriaeth Pensiwn Cymru (WPP), lle galwodd ymgyrchwyr ar y WPP i ddileu buddsoddiadau anfoesol, gan gynnwys diwydiannau sy’n tanio rhyfel, cam-drin hawliau dynol, a dinistr amgylcheddol.

 “Rwy’n teimlo’n ofidus bod fy mhensiwn yn cael ei fuddsoddi ac yn ymwneud â lladd plant.” Marge Hawkins, Sir Benfro

Yr Alwad am Ddadfuddsoddi

Mae ymgyrchwyr yn dadlau bod yn rhaid i gronfeydd pensiwn Cymru roi’r gorau i fuddsoddi mewn rhyfel, tanwydd ffosil, a datgoedwigo – diwydiannau sy’n tanio cam-drin hawliau dynol, anghydraddoldeb, a chwalfa hinsawdd. Maent yn rhybuddio bod buddsoddiadau WPP yn peri risgiau moesol, ariannol, enw da a chyfreithiol, ac o bosibl yn torri Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015, Egwyddorion Arweiniol y Cenhedloedd Unedig ar Fusnes a Hawliau Dynol, a Canllawiau’r OECD ar gyfer Mentrau Rhyngwladol.

Galwodd Michaela Rohmann, Cydlynydd Grŵp Cyfiawnder Hinsawdd Byd-eang ar gyfer Climate Cymru, ar Lywodraeth Cymru i weithredu:

“Fel aelod o’r Grŵp Cyfiawnder Hinsawdd Byd-eang, rwy’n credu ei bod yn hanfodol i Lywodraeth Cymru hyrwyddo gweithredu yn yr hinsawdd, hawliau dynol, colli a difrod, a dinasyddiaeth fyd-eang.

Er mwyn i Ddeddf Cenedlaethau’r Dyfodol gael ystyr go iawn y tu hwnt i eiriau ar bapur yn unig, rhaid buddsoddi cronfeydd pensiwn cyhoeddus yn foesegol ac yn gynaliadwy. Os ydym am fod yn Gymru sy’n gyfrifol yn fyd-eang, mae’n rhaid i ni gymryd camau pendant dros gyfiawnder hinsawdd byd-eang.

Y rhai sydd wedi cyfrannu lleiaf at newid yn yr hinsawdd yw’r rhai sy’n dioddef mwyaf o’i effeithiau dinistriol. Ni allwn barhau i fuddsoddi mewn rhyfel, tanwydd ffosil, a datgoedwigo, diwydiannau sy’n gyrru torri hawliau dynol, dyfnhau anghydraddoldeb, ac allyriadau tanwydd.

Mae’n bryd i Lywodraeth Cymru wneud y dewis cywir, i Gymru a’r byd.”

Ail-Fuddsoddi Mewn Dyfodol Gwell

Yn hytrach na chyllido diwydiannau sy’n niweidio pobl a’r blaned, cynigiodd protestwyr ddewisiadau amgen cadarnhaol ar gyfer buddsoddiadau pensiwn. Ar goeden symbolaidd “Beth fyddech chi’n well buddsoddi ynddo?”, ysgrifennodd mynychwyr eu gweledigaethau ar gyfer dyfodol tecach. Roedd rhai o’r awgrymiadau yn cynnwys:

• Ynni adnewyddadwy sy’n eiddo i gymunedau lleol
• Tai cymdeithasol yng Nghymru
• Help i ddioddefwyr llifogydd
• Gwelliannau trafnidiaeth gyhoeddus
• Ffrwythau a llysiau a gynhyrchir yn lleol
• Y GIG a gwasanaethau iechyd meddwl

Clymblaid Gynyddol Dros Gyfiawnder

Mae’r glymblaid yn cynrychioli cynghrair eang o grwpiau ffydd, undebau llafur, pleidiau gwleidyddol, a sefydliadau hinsawdd a heddwch, gan gynnwys Amnest Cymru; Unison Sir Caerdydd; Stop the War Caerdydd; Cyngor Masnach Caerdydd; Climate Cymru; CND Cymru; Crynwyr Cymru Quakers yng Nghymru; Cymdeithas y Cymod; Grŵp Cyfiawnder Hinsawdd Byd-eang; Heddwch ar Waith; Cyngor Mwslimaidd Cymru; Na’amod Wales, Iddewon Prydain yn Erbyn Meddiannaeth ac Apartheid; Cyngor Masnach Casnewydd; Plaid Cymru; Ymgyrch Undod Palestina Cymru; Cyngor Masnach Rhondda Cynon Taf; Stop the War Cymru; Cyngor Masnach Abertawe; Plaid Werdd Cymru; Economi Llesiant Cymru; Clymblaid Hinsawdd Gorllewin Cymru; a XR Cymru.

Mae’n adlewyrchu’r galw eang gan y cyhoedd am fuddsoddiadau moesegol a chynaliadwy sy’n cyd-fynd â gwerthoedd Cymru o gyfiawnder, heddwch a chyfrifoldeb amgylcheddol, fel y nodir mewn deddfwriaeth fel Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015.

Croesawodd Zahid Noor, llefarydd dros dro ar gyfer Ymgyrch Undod Palestina Cymru, y gefnogaeth gynyddol:

“Gyda’n gilydd, rydym yn mynnu dadfuddsoddi a phensiynau moesegol sy’n adlewyrchu ein gwerthoedd o gyfiawnder a chynaliadwyedd. Mae sicrhau bod pensiynau Cymru yn bodloni’r safonau moesegol, hawliau dynol ac amgylcheddol uchaf yn rwymedigaeth foesol ac yn gyfrifoldeb ariannol darbodus.

“Mae gan y WPP gyfle unigryw i arwain trwy esiampl. Ni ddylai pensiynau ddod ar draul pobl fwyaf agored i niwed y byd. Rydym wedi gwneud y WPP yn ymwybodol bod hil-laddiad wedi digwydd yn Gaza, ac mae’n rhaid iddo roi’r gorau i ariannu’r anghyfiawnder hwn.

Mae miloedd yn galw am weithredu pendant – rhaid i WPP weithredu nawr.”

Mater Personol a Moesegol

I lawer o ymgyrchwyr, mae hyn yn hynod bersonol. Dywedodd Marge Hawkins o PSC Sir Benfro ei bod wedi dewis gweithio ym maes iechyd a llywodraeth leol fel bod ei llafur yn foesegol.

“Rwy’n teimlo’n ofidus bod fy mhensiwn yn cael ei fuddsoddi ac yn ymwneud â lladd plant.”

Mae ei grŵp lleol wedi bod yn gweithio i berswadio cynghorwyr Sir Benfro i ddileu eu cronfeydd pensiwn, gan ddangos bod newid yn bosibl ar lefel leol.

Amlygodd Heather Bolton o Ddadfuddsoddi Gwynedd:

“Mae’n bryd i Bartneriaeth Pensiwn Cymru godi ei huchelgais ar fuddsoddi’n gyfrifol a chydnabod nad yw’r hen batrwm o ddibynnu ar ymgysylltu yn effeithiol.

Mae hwn yn gyfle gwych i groesawu ffrydiau buddsoddi adfywiol sydd nid yn unig yn creu buddion ariannol ond sydd hefyd yn gwella llesiant pobl a natur.

Gallai’r buddsoddiadau hyn gynnwys tai cymdeithasol, amaethyddiaeth adfywiol, coedwigaeth gynaliadwy, trafnidiaeth werdd, ynni adnewyddadwy, ac adfer natur.”

Y Llwybr Ymlaen

Gyda phwysau cyhoeddus cynyddol a chlymblaid unedig o leisiau, mae’r galw am fuddsoddiad moesegol yng Nghymru yn uwch nag erioed. Mae gan y WPP gyfle hanesyddol i arwain y ffordd… A fydden nhw’n ei gymryd?

Sut y gallwch chi gymryd rhan:

Llofnodi a Rhannu’r Ddeiseb
Mae ymgyrchwyr yn casglu llofnodion i ddangos cefnogaeth eang y cyhoedd i ddadfuddsoddi. Llofnodwch y ddeiseb yma, a’i rhannu gyda’ch rhwydwaith hefyd.

Ysgrifennwch at eich cynghorwyr a’ch rheolwyr cronfeydd pensiwn
Os ydych chi’n rhan o gynllun pensiwn llywodraeth leol, cysylltwch â’ch rheolwyr cronfeydd i fynnu tryloywder a pholisïau buddsoddi cyfrifol. Mae gan eich cynrychiolwyr cyngor lleol hefyd lais lle mae’r arian hyn yn cael ei fuddsoddi. Hyd yn oed os nad ydych chi’n aelod o’r cynllun, gallwch barhau i’w hannog i gefnogi dadfuddsoddi ac eirioli dros ddewisiadau amgen moesegol i’r rhai sydd.

Ymunwch â Grwpiau Ymgyrchu Lleol
Mae llawer o sefydliadau, gan gynnwys Dadfuddsoddi Gwynedd, PSC Cymru, Grŵp Cyfiawnder Hinsawdd Byd-eang Climate Cymru a XR Cymru, yn gweithio’n weithredol ar ymgyrchoedd dadfuddsoddi. Cymerwch rhan mewn penodau lleol a helpwch adeiladu momentwm.

Lledaenwch y Gair
Defnyddiwch gyfryngau cymdeithasol, ysgrifennwch at bapurau newydd lleol, neu siaradwch â’ch cymuned am yr angen am fuddsoddiadau pensiwn moesegol. Y fwyaf y bobl sy’n defnyddio eu llais, y cryfaf yw’r mudiad.

Mae’r mudiad hwn yn tyfu, ond dim ond os ydym yn gweithredu gyda’n gilydd y bydd newid go iawn yn digwydd. Rhaid i bensiynau Cymru ariannu dyfodol cyfiawn a chynaliadwy, nid niwed a chamfanteisio.

(Lluniau gan Hannah Tottle)