Rhaid i Gymru roi cyfiawnder hinsawdd wrth wraidd 2026!

Wrth i Gymru baratoi ar gyfer etholiadau’r Senedd 2026, mae Cyfiawnder Hinsawdd Byd-eanf Cymru yn galw am bolisïau sy’n gwreiddio gweithredu hinsawdd mewn tegwch, undod a chyfiawnder, yma yng Nghymru ac yn fyd-eang. Yr wythnos hon, rydym wedi gweld pŵer di-stop mudiadau byd-eang ledled y byd…

• Fe wnaethon ni ddweud wrth lywodraeth Cymru, #GweithredwchNawrAmYDyfodol yn ein lobi dorfol yn y Senedd.
• Heddiw, rydyn ni’n #TynnuLlinell / #DrawTheLine yn erbyn dinistr, yn erbyn diffyg gweithredu, ac am ddyfodol cyfiawn, byw.
• Yn Llundain, mae miloedd o bobl yn mynd i’r strydoedd i ddweud #GwnewchIddyntDalu / #MakeThemPay a mynnu bod yr or-gyfoethog a’r llygrwyr yn talu’r bil yn hytrach na gweithwyr a chymunedau.

Mae hyn i gyd yn digwydd yn ystod yr Wythnos Gweithredu dros Heddwch a Chyfiawnder Hinsawdd, sy’n tynnu sylw at y cysylltiadau dwfn rhwng rhyfel, militariaeth, anghyfiawnder cymdeithasol a chwalfa hinsawdd. Dyma ein moment i dynnu’r llinell – a chymryd ein dyfodol yn ôl oddi wrth y rhai sy’n elwa trwy ei ddinistrio.

Gweledigaeth a Gofynion Polisi am Senedd 2026

Wrth i Gymru baratoi ar gyfer etholiadau’r Senedd 2026, mae Cyfiawnder Hinsawdd Byd-eang Cymru yn galw am arweinyddiaeth feiddgar, ryngwladol gyfrifol wedi’i wreiddio mewn tegwch, undod a Ddeddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol. Mae’r briff hwn yn amlinellu gweledigaeth glir ar gyfer Cymru fel arweinydd byd-eang ym maes cyfiawnder hinsawdd, gydag argymhellion polisi ymarferol ar gyfer Lywodraeth nesaf Cymru. Mae’n annog Cymru i arwain gweithredu hinsawdd drwy drawsnewid cyfiawn i economi wyrdd, lles sy’n cydnabod cyfrifoldebau hanesyddol ac ôl troed ecolegol Cymru.

Mae’r cynigion allweddol yn cynnwys:

• Targedau allyriadau byd-eang sy’n rhwymo’n gyfreithiol, cau bylchau echdynnu glo, a mabwysiadu Strategaeth Pontio Cyfiawn genedlaethol.
• Caffael cyhoeddus moesegol a buddsoddiad i ddileu cysylltiadau â datgoedwigo ac ecsbloetio dramor.
• Hyrwyddo undod byd-eang trwy gyllid hinsawdd teg, cymorth colled a difrod, a chyfiawnder dyled i wledydd sy’n agored i niwed hinsawdd.
• Ymgorffori dinasyddiaeth fyd-eang, cyfiawnder hinsawdd, ac addysg heddwch ar draws addysg a gwasanaethau cyhoeddus Cymru, gan sicrhau bod lleisiau ieuenctid ac ymylol yn siapio penderfyniadau hinsawdd.

Gyda’r agenda hon, gall Cymru ysbrydoli cenhedloedd bach eraill trwy ddangos bod arweinyddiaeth egwyddorol yn bosibl ac yn hanfodol yn wyneb yr argyfwng hinsawdd.

Ymateb i’r Ymgynghoriad: Bwyta’n Iach mewn Ysgolion

Mae Cyfiawnder Hinsawdd Byd-eang Cymru yn croesawu ymrwymiad Llywodraeth Cymru i wella safonau maeth prydau ysgol a hyrwyddo dietau iachach sy’n seiliedig ar blanhigion i blant a phobl ifanc ledled Cymru. Mae’r pwyslais ar gynyddu argaeledd a gwelededd bwyd iach, yn enwedig ffrwythau a llysiau, yn gam hanfodol tuag at fynd i’r afael â gordewdra cynyddol mewn plant, gwella canlyniadau iechyd hirdymor, ac alinio â Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol.

Credwn y gellid gwella’r cynigion yn sylweddol trwy:

• Rhaglen addysg bwyd fwy cyfannol sy’n hyrwyddo garddio, coginio a bwyta ymwybodol wedi’i hintegreiddio i’r cwricwlwm.
• Cadwyni cyflenwi wedi’u gwreiddio mewn tegwch sy’n blaenoriaethu llysiau organig Cymreig, mewnforion di-ddatgoedwigo a masnach deg, opsiynau sy’n seiliedig ar blanhigion.
• Lleihau gwastraff bwyd wrth weithio gyda chynlluniau lleol
• Monitro canlyniadau bwyd ac amgylcheddol yn barhaus, ynghyd ag adrodd tryloyw a chyllidebau cefnogol.

Gweithredwch Nawr Am Y Dyfodol. Dros bobl. Dros hinsawdd. Dros natur.

Lobi Dorfol y Senedd – Dydd Mercher 9 Gorffennaf 2025

Rydym yn annog Aelodau’r Senedd, Gweithredwch Nawr Am Y Dyfodol, dros bobl, dros hinsawdd, dros natur

Mae Cyfiawnder Hinsawdd Byd-eang Cymru yn annog ASau i ddangos arweinyddiaeth fyd-eang feiddgar ar gyfiawnder hinsawdd:

• Adfer cymorth y DU a gwneud i lygrwyr dalu
• Llofnodi’r Cytundeb Tanwydd Ffosil
• Dadfuddsoddi pensiynau rhag tanwydd ffosil, datgoedwigo a niwed
• Gwneud masnach deg
• Diogelu hawliau protest

Cefnogwch ein galwad ar Bwyllgor Deisebau’r Senedd i gefnogi uwchgynhadledd pensiynau brys ar fuddsoddi moesegol

Gweithredoedd

Rhaid i’n gweithredoedd i frwydro yn erbyn newid hinsawdd fod yn gyfiawn, yn deg, ac yn gyson â chyfraith hawliau dynol rhyngwladol. Mae lliniaru hinsawdd nid yn unig yn fater o gyfrifoldeb amgylcheddol ond mae hefyd yn allweddol i wireddu hawliau dynol yn fyd-eang, gan sicrhau nad yw’r rhai mwyaf agored i niwed yn cael eu gadael hyd yn oed ymhellach ar ôl.

Nodau y grŵp

• Dod â sefydliadau amrywiol ynghyd i ganolbwyntio ar a chryfhau gyfleoedd i arwain camau gweithredu cydweithredol ar gyfiawnder hinsawdd byd-eang.
• Datblygu safbwyntiau polisi a fydd yn cyflymu camau gweithredu ar gyfer cyfiawnder hinsawdd byd-eang y gellir eu rhannu â’r rhai sy’n gwneud penderfyniadau.
• Sicrhau bod lleisiau amrywiol ein partneriaid a chymunedau rhyngwladol ar rheng flaen yr argyfwng hinsawdd yn cael eu cynrychioli a’u clywed yng Nghymru. 
• Briffio, a dylanwadu ar Lywodraeth Cymru, Aelodau’r Senedd, Cyrff y Sector Cyhoeddus (PSBau) a’r rhai sy’n gwneud penderfyniadau eraill ar gyfiawnder hinsawdd byd-eang a chyfrifoldeb byd-eang, gan gynnwys dimensiynau hiliol, cymdeithasol a rhywedd. 
• Helpu i integreiddio cyfiawnder hinsawdd byd-eang a chyfrifoldeb byd-eang i ymgyrchoedd ehangach Climate Cymru.

Papur Polisi

Mae’r Grŵp Cyfiawnder Hinsawdd Byd-eang wedi datblygu papur cydweithredol, sy’n nodi 4 blaenoriaeth i osod cyfiawnder hinsawdd byd-eang a thegwch ar draws pob polisi cyhoeddus ac mae’n galw ar Lywodraeth Cymru i hyrwyddo:

• Gweithredu Hinsawdd
• Hawliau Dynol
• Colled a Difrod
• Dinasyddiaeth Fyd-eang

Papur Polisi Llawn yma.